เคยสงสัยมั้ยว่าทำไม ‘สแตนเลส’ ถึงเป็นวัสดุยอดนิยมนักตั้งแต่ระดับอุตสาหกรรมใหญ่ ๆ ไปจนถึงการใช้เป็นวัสดุหลอมเป็นของใช้ในชีวิตประจำวันของพวกเรา ไม่ว่าจะเครื่องครัวอย่างกระทะ ของที่ต้องเอาติดตัวไปทุกวันอย่าง Tumblur และอีกมากมาย บทความนี้ GOLDENDUCK STEEL ขอพาทุกคนไปทำความเข้าใจคุณสมบัติความเป็นสแตนเลส เพื่อหาคำตอบกันว่า ทำไมเราถึงเห็นสแตนเลส รวมถึงใช้เจ้าสิ่งนี้มากกว่าโลหะแบบอื่นมาตลอด
สแตนเลสคืออะไร
ที่พวกเราติดปากอ่านคำว่า ‘สแตนเลส’ มาโดยตลอด แท้จริงแล้วชื่อเต็ม ๆ ของโลหะชนิดนี้คือ Stainless Steel ซึ่งเป็นโลหะผสมระหว่าง 3 สิ่ง โครเมียม (อย่างน้อย 10.5%) + คาร์บอน (น้อยกว่า 2% ของน้ำหนัก) + เหล็ก ว่ากันด้วยเลเยอร์ของสแตนเลส จะมีชั้นผิวที่ประกอบไปด้วยโครเมียมออกไซต์ที่เกิดจากโครเมียมเป็นฟิล์มเคลือบบาง ๆ อยู่บนพื้นผิว ทำหน้าที่ปกป้องไม่ให้ถูกกัดกร่อน ช่วยให้สแตนเลสมีคุณสมบัติแข็งแกร่ง ก็ไม่แปลกว่าทำไมชื่อภาษาอังกฤษของโลหะชนิดนี้จึงคือ ‘เหล็กกล้าไร้สนิม’ ไม่ใช่แค่ไม่เกิดรอยแต่ว่ายังเกิดสนิมยากมาก ๆ อีกด้วยล่ะ
แต่ไม่เท่านั้นนะ สแตนเลสยังแข็งแกร่งได้มากกว่านี้อีก ในกระบวนการผลิตยังสามารถผสมกับโลหะชนิดอื่น ๆ เพื่อปรับปรุงคุณสมบัติในการต้านทานต่าง ๆ เช่น ต้านทานการกัดกร่อนโดยการเพิ่มส่วนผสมของโครเมียมผสมกับธาตุอื่น ๆ อย่าง นิกเกิล โมลิบดิบนัม และไนโตรเจนเข้าไป สิ่งที่ทำให้สแตนเลสเป็นโลหะที่ได้รับความนิยมก็เพราะขึ้นสนิมยากมาก เมื่อเทียบกับวัสดุอื่น ทั้งยังง่ายต่อการเชื่อม ขึ้นรูป ไหนจะนำกลับมาใช้ใหม่ได้อีกต่างหาก สมชื่อโลหะทรงคุณค่าของจริง
คุณสมบัติของสแตนเลส
- ทนต่อการกัดกร่อน : คุณสมบัติแรกที่ทำให้ทั้งงานบ้าน งานช่าง ไปจนถึงงานฝีมือต่าง ๆ เลือกหยิบใช้โลหะชนิดนี้ เป็นเพราะว่าสแตนเลสทนต่อการกัดกร่อน แต่คุณสมบัติก็จะขึ้นอยู่กับธาตุที่ผสมเข้าไปด้วย เช่น ยิ่งมีกรดผสมเข้าไปในโลหะเยอะ ก็จะยิ่งต้านทานการกัดกร่อนได้มากทั้งจากสารเคมี กรด ด่าง สารละลาย ไปจนถึงสภาพอากาศความชื้น และน้ำที่สร้างสนิม
- ทนต่ออุณหภูมิสูง-อุณหภูมิต่ำ : ไม่ว่าความร้อนสูงหรือความเย็นจัด ๆ ก็ทำอะไรสแตนเลสไม่ได้ เพราะโลหะชนิดเองสามารถปรับสภาพให้เข้ากับอุณหภูมิที่เปลี่ยนอย่างฉับพลันได้เป็นอย่างดี คุณสมบัติตรงนี้เอง ที่ทำให้เราเห็นสแตนเลสเข้าไปอยู่ในอุตสาหกรรมเคมี เข้าไปเป็นอุปกรณ์ครัวในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะกระทะหรือหม้อที่ต้องโดนไฟอยู่ตลอดเวลาก็ตาม
- สามารถนำมาประกอบหรือแปรรูปได้ง่าย : นอกจากคุณสมบัติในการทนกับทุกสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลงอย่างฉับพลันแล้ว สแตนเลสยังสามารถแปรรูปตัวเองได้ง่ายดายมาก ๆ อีกด้วย ไม่ว่าจะตัด เชื่อม ขึ้นรูปนูนต่ำ ด้วยคุณสมบัติข้อนี้เราจึงมักเห็นสแตนเลสนำไปใช้เป็นของตกแต่งหรือเฟอร์นิเจอร์ด้วย
- คุณสมบัติแข็งแรงทนทาน : ถูกเรียกว่าเป็นเหล็กกล้ายังไงก็ต้องแข็งแรงแบบสุด ๆ อยู่แล้ว แต่รู้มั้ย สแตนเลสยังสามารถแข็งแรงได้กว่าที่เป็นอยู่โดยการ ‘ขึ้นรูปเย็น’ เพื่อการออกแบบงาน ซึ่งจะเป็นการลดความหนา น้ำหนัก และราคาลงไปอีก แล้วเพราะว่าสแตนเลสเป็นโลหะชนิดแข็ง จึงไม่งอหรือบิ่น ไม่แตกหักง่ายแม้จะใช้ทุกวัน ๆ ก็ตาม
- เป็นวัตถุที่มีความสวยงาม : เพราะว่าสแตนเลสมีรูปทรงและพื้นผิวหลายรูปแบบที่สวยงาม แล้วปัจจุบันคือมีสีให้เลือกมาขึ้นจากการเคลือบเคมีไฟฟ้า ส่งผลให้ตัวสแตนเลสมีทั้งสีทอง สีบรอนซ์ สีเขียว หรือสีดำเป็นต้น แล้วคุณสมบัติความเงางามที่มาพร้อมกับการดูแลรักษาได้ง่ายนี่เองที่ทำให้ถูกนึกถึงเป็นอันดับแรก ๆ เมื่อต้องการนำไปทำเป็นเครื่องเรือนในบ้าน
- เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม : ข้อที่สำคัญที่สุดเลยคือการที่เราสามารถนำสแตนเลสกลับมาใช้ใหม่ได้แบบ 100% จึงทำให้ไม่เป็นขยะสิ้นเปลือง เป็นวัสดุเพื่อการรักษาทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมให้ยั่งยืน
เทียบความต่างระหว่าง อลูมิเนียม กับ สแตนเลส
นี่คือคำถามที่หลายคนสงสัยและเกิดขึ้นอยู่บ่อยครั้ง ‘อลูมิเนียม’ กับ ‘สแตนเลส’ ใช่สิ่งเดียวกันมั้ย ? คำตอบคือไม่ ! แม้ว่าโลหะทั้งสองชนิดนี้จะมีลักษณะคล้ายคลึงกันหลายประการ แต่มีข้อแตกต่างที่ทำให้เราสามารถจำแนกสแตนเลสออกจากอลูมิเนียมได้ชัดอยู่หลายข้อ ไม่ว่าจะความทนทานต่อการกัดกร่อนที่สแตนเลสมีมากกว่ามาก ในขณะที่ อลูมิเนียมจะมีน้ำหนักที่เบากว่า สามารถนำความร้อนและไฟฟ้าได้ดีกว่า
ในเรื่องของความสวยงาม ด้วยคุณลักษณะผิวที่เงาวับกว่าของสแตนเลส จึงเหมาะในการใช้เป็นของตกแต่งมากกว่าอลูมิเนียม แล้วถ้าเราพูดถึงการนำไปใช้งานจริงเพื่อขึ้นรูปอะไรสักอย่าง แน่นอนว่าอลูมิเนียมที่มีลักษณะของตัววัตถุที่อ่อนกว่าจึงง่ายต่อการตัดยืด ขณะที่สแตนเลสสถานะเหล็กกล้าของเรานำไปขึ้นงานได้ยากกว่า เพราะว่ามีคุณสมบัติที่ทั้งทนต่อการสึกหรอและการเสียดทาน แต่ก็จะแข็งแรงกว่าเมื่อทำออกมาเป็นของใช้อะไรสักชิ้น
รวม 4 วิธีดูแลรักษาสแตนเลส
แต่ถึงจะมีคุณสมบัติที่แข็งแรงและดีมากมายขนาดไหน เหล็กกล้าของเราก็ยังต้องการความใส่ใจในการบำรุงรักษาเพื่อคงสภาพความทนทานให้สามารถใช้ได้อย่างยาวนานอยู่ดี และนี่ก็คือวิธีการดูแลรักษาสแตนเลสเพื่อให้สามารถใช้ได้ยาวนาน
นี่คือสิ่งที่ต้องทำถ้าหากว่าคุณไม่ได้หมั่นดูแลทำความสะอาดสแตนเลสอยู่เป็นประจำ เพื่อไม่ให้คราบต่าง ๆ เกาะแน่นตัวโลหะจนแข็งและทำความสะอาดยาก เพราะฉะนั้นเมื่อพบรอยเปื้อนก็เอาน้ำเปล่าชะโลมคราบจนสิ่งสกปรกอ่อนตัว แล้วเอาผ้าเช็ดออกพร้อมกับเช็ดให้แห้งด้วย
อย่าเพิ่งกังวลว่าเมื่อพบคราบหรือรอยเปื้อนที่ดูน่ากลัวจนเผลอเอาน้ำยาที่มีฤทธิ์แรงทำให้สแตนเลสเสียหายไปซะก่อนนะ ให้เริ่มจากใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่มีฤทธิ์อ่อนที่สุดเพื่อดูว่าผลลัพธ์จะออกมาเป็นยังไงในครั้งแรก
ข้อนี้สำคัญ เพราะว่าน้ำและความชื้นคือสิ่งที่ทำให้เกิดสนิมขึ้นในโลหะ ไม่ว่าจะสนิมแดงที่ขัดออกได้ง่ายหรือสนิมสีดำที่ขัดออกได้อย่างยากเย็นก็ตาม ทุกครั้งที่ทำความสะอาดสแตนเลสให้ตรวจสอบว่าเช็ดจนแห้งสนิทเสมอทุกครั้ง
จริงอยู่ที่บอกไปว่าเป็นเหล็กกล้าไร้สนิม แต่หากว่าดูแลไม่ดีหรือใช้งานแบบผิด ๆ เจ้าเหล็กกล้าของเราก็มีโอกาสเกิดสนิมขึ้นได้ไม่ต่างจากวัตถุชนิดอื่น และนี่คือสิ่งที่ห้ามทำเด็ดขาด
- อย่านำลวดเหล็กไปผูกมัดจนเกิดความต่างศักย์ไฟฟ้า
- ห้ามใช้ผลิตภัณฑ์เคมี ทินเนอร์ น้ำยาล้างห้องน้ำ น้ำมันสน น้ำยาเช็ดกระจก เพราะว่ากรดไฮโดรคลอริกจากสิ่งเหล่านี้เป็นสารประกอบเคมีประเภทกรดละลายในน้ำมีความเข้มข้นสูง
- ห้ามเอากระดาษกาวหรือพลาสติกมาห่อเด็ดขาด ! ความชื้นที่ผิวจะนำไปสู่สนิม เป็นต้น
ต้องเข้าใจก่อนว่า ความเหมาะสมในการใช้งานของสแตนเลสนั้นขึ้นอยู่กับประเภทของแสตนเลส 5 ประเภทนี้
- สแตนเลสออสเทนนิติค มีความสมบัติทนความกัดกร่อนพร้อมกับขึ้นรูปได้ง่าย ทำให้เหมาะกับการใช้ทำอุปกรณ์ทำครัวเรือนไปจนถึงอุปกรณ์ทำความสะอาด ไปจนถึงเวชภัณฑ์ทางการแพทย์
- สแตนเลสเฟอร์ริติค แม้ว่าจะสามารถใช้งานได้กับหลายประเภท แต่สแตนเลสชนิดนี้จะเหมาะกับการทำชิ้นส่วนที่เกี่ยวข้องกับเครื่องถ่ายเทความร้อน อย่างเครื่องล้างจาน หรือเครื่องซักผ้าและแผ่นดาดฟ้าเรือเดินสมุทร
- สแตนเลสมาร์เทนซิติค ด้วยคุณสมบัติหลักที่คงทนและแข็งเป็นพิเศษ ทำให้ถูกนำไปใช้เป็นเครื่องมือทางการแพทย์ที่ต้องใช้ความคงทนสูงอย่างเครื่องมือผ่าตัด สปริง ใบมีด และตัวยึด
- สแตนเลสดูเพล็กซ์ เพราะว่ามีความทนในการกัดกร่อนสูง เลยมักจะถูกนำไปใช้อุปกรณ์ที่ต้องแลกเปลี่ยนผ่านความร้อน งานที่ต้องทนการกัดกร่อน เช่น เครื่องกรองน้ำทะเล หรืออุตสาหกรรมหมักดอง
- สแตนเลสที่ทนความร้อนสูง คุณสมบัติตามชื่อทำให้สแตนเลสชนิดนี้จึงมักจะอยู่ในส่วนของปั๊มหรือหัววาล์วที่ต้องทนความร้อนสูงตลอดเวลา
ไม่ผิดที่จะปรึกษาสิ่งที่เราไม่รู้ ดีกว่าทำให้สแตนเลสเสียหาย ถ้าเกิดคราบ รอยเปื้อน หรือสนิมที่ยากเกินจะรับมือ ให้ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเพื่อรักษาสแตนเลสให้กลับมาใช้ได้ดีเหมือนเดิม
เช่นเดียวกับที่เราเคยพูดถึง ‘สนิมในเหล็ก’ ไม่ว่าเหล็กจะมีคุณสมบัติที่ดีขนาดไหนก็ต้องได้รับการดูแล กับสแตนเลสเองและผลิตภัณฑ์ที่เกิดขึ้นจากสแตนเลสเองก็เช่นกัน หมั่นดูแลอย่างถูกต้องเพื่อให้สามารถอยู่ใช้งานได้ในระยะเวลาที่ยาวนาน และแน่นอน ถ้าต้องการงานสแตนเลสที่มีคุณภาพ GOLDENDUCK STEEL เราผ่านงานสแตนเลสมาทุกรูปแบบมีประสบการณ์เกินกว่า 20 ปี และงานของเราเป็นการสั่งทำเฉพาะ Made to order ด้วยทีมงานและเทคโนโลยีคุณภาพสูง ในทุก Process ทั้งงานปั๊ม งานตัด งานพับ งานดัด งานเชื่อม ไปจนถึงงานพ่นสีฝุ่น ไม่ว่าคุณจะคิดถึงงานสแตนเลสในระดับเฟอร์นิเจอร์ หรือในระดับอุตสาหกรรม ก็มั่นใจได้ว่าเราจะดูแลเพื่อให้คุณได้สแตนเลสที่มีคุณภาพมากที่สุด
Add a Comment